วัดบูรพาราม สุรินทร์
วัดบูรพาราม ตั้งอยู่เลขที่ 330 ถนนจิตรบำรุง ตำบลในเมือง อำเภอมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ สังกัดคณะสงฆ์ธรรมยุต มีเนื้อที่ 10 ไร่ 65 ตารางวา
วัดบูรพาราม จังหวัดสุรินทร์ เป็นวัดเก่าแก่ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยกรุงธนบุรีหรือในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ มีอายุประมาณ 200 ปี วัดนี้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกวัดบูรพารามขึ้นเป็นพระอารามหลวงตั้งแต่วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2520
เป็นวัดเก่าแก่สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยกรุงธนบุรีหรือ ในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ มีอายุประมาณ 200 ปี เท่ากับอายุเมืองสุรินทร์ สร้างโดย พระยาสุรินทร์ศรีณรงค์จางวาง (ปุม) เจ้าเมืองสุรินทร์คนแรกสร้างเมื่อประมาณ พ.ศ. 2300 ถึง พ.ศ. 2330 โดยประชาชนร่วมกันสร้างขึ้น เรียกว่า “วัดบูรพ์” เดิมเป็นวัดมหานิกายเป็นวัดเก่าแก่มีพัฒนาการที่ยาวนานตามยุคตามสมัย ต่อมาในปี พ.ศ. 2476 สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ติสโสอ้วน) ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะมณฑล และอนุมัติให้วัดบูรณ์เป็นวัดในสังกัดธรรมยุตและได้นิมนต์พระราชวุฒาจารย์ หลวงปู่ดุลย์ อตุโล ซึ่งปฏิบัติธุดงค์กรรมฐานอยู่ให้มาประจำอยู่ที่วัดบูรพาราม ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส และร่วมเป็นคณะพระสังฆาธิการวัดบูรพารามได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ตั้งแต่วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2520 เป็นสถานปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสุรินทร์ แห่งที่ 1 ตามมติมหาเถรสมาคม ครั้งที่ 20/2549 วันที่ 29 กันยายน 2549 พระราชวรคุณ ที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัด (ธ) เป็นเจ้าสำนัก
พระอุโบสถหลังใหญ่ กว้าง 15 เมตร ยาว 32 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2479 แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2493 ปัจจุบันปรับปรุงโครงสร้างใหม่และมีภาพจิตรกรรมฝาผนังพุทธประวัติที่งดงาม
วิหารจตุรมุข ประดิษฐานพระคู่เมือง (หลวงพ่อพระชีว์) แบบทรงไทย สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2506 ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2538 โดยปรับปรุงให้มีความวิจิตรมากขึ้น มีบันไดทางขึ้นวิหาร 2 ทาง มีรูปปั้นหุ่นพญานาคลักษณะศิลปะไทยเลื้อยลงตามระเบียงบันไดทั้งสองข้าง
หลวงพ่อพระชีว์ (หลวงพ่อประจี) เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หน้าตักกว้าง 4 ศอก ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อใด คาดว่าสร้างขึ้นมาพร้อมกับวัดบูรพาราม รับเป็นปูชนียวัตถุ ที่ชาวสุรินทร์เคารพบูชาถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สูงสุดของเมืองสุรินทร์ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยกรุงธนบุรี หรือในสมัยต้น กรุงรัตนโกสินทร์ มีอายุประมาณ 200 ปี เท่าๆ กับอายุเมืองสุรินทร์
การเข้าไปกราบหลวงพ่อพระชีว์ พระพุทธรูปคู่เมืองสุรินทร์ หลวงพ่อพระชีว์เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หน้าตักกว้าง 4 ศอก ประดิษฐานอยู่ในมณฑปจัตุรมุขก่ออิฐถือปูน อยู่ทางด้านตะวันตกของพระอุโบสถ หลวงพ่อพระชีว์องค์นี้ไม่สามารถสืบประวัติได้ว่าสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยไหนและผู้ใดสร้าง ในการสืบประวัติเมื่อถามคนเก่าแก่อายุร้อยปี ท่านจะบอกว่าเห็นองค์ท่านอยู่อย่างนี้มาแล้ว ตามข้อสันนิษฐานคาดกันว่าน่าจะสร้างมาพร้อมกับเมืองสุรินทร์
นอกจากนี้ชาวบ้านก็มักพากันมาบนบานศาลกล่าวเวลาเกิดยุคเข็ญต่างๆ เช่น เมื่อเกิดโรคภัยไข้เจ็บ อหิวาตกโรค หรือโรคฝีดาษมีการระบาด ซึ่งสมัยนั้นถ้ามีโรคระบาดมาแต่ละชุด ผู้คนจะล้มตายจำนวนมาก พวกเขาเหล่านั้นก็ได้หลวงพ่อพระชีว์เป็นที่พึ่งทางใจ ให้เขารู้สึกปลอดภัย หรือพ้นภัยพิบัติ คนสุรินทร์จึงนับถือท่านตลอดมา
พิพิธภัณฑ์กัมมัฏฐาน-อัฐิธาตุ วัดบูรพาราม
พิพิธภัณฑ์กัมฐานอัฐิธาตุ สร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงพระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์ อดุโล) หลวงปู่ดูลย์ อตุโล ท่านได้รับสมญาว่าเป็นบิดาแห่งภาวนาจิต เกียรติคุณและชื่อเสียงของท่านเป็นที่รู้จักกันในกลุ่มผู้ปฏิบัติธรรม หลวงปู่ดูลย์ เคยอยู่ที่วัดบูรพาราม ตั้งแต่ พ.ศ. 2477 จนกระทั่งมรณภาพ พ.ศ.2526
พิพิธภัณฑ์นี้ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2527 โดยจะเรียกว่าพิพิธภัณฑ์ก็ได้ จุดประสงค์ของการก่อตั้งแต่เริ่มแรกคือ การสร้างเพื่อประดิษฐานรูปหลวงปู่ดูลย์เพียงอย่างเดียว โดยมีอัฐิและเครื่องอัฐบริขารและเครื่องใช้ต่างๆ ของท่านเพียงเท่านั้น โดยไม่มีการจัดแสดงสิ่งของอื่น คนที่บริจาคสร้างก็คือญาติโยมที่ศรัทธาในหลวงปู่ท่าน ทุกวันก็จะมีคนเข้ามากราบไหว้กันเป็นประจำทุกวัน สำหรับตัวท่านเจ้าอาวาส ท่านได้มาอยู่ที่วัดนี้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2491 ตั้งแต่เป็นเณรน้อยและได้รับใช้หลวงปู่ดูลย์เรื่อยมาจนกระทั่งหลวงปู่ท่านมรณภาพ
สำหรับชีวประวัติของหลวงปู่ดูลย์ อตุโล ท่านเป็นชาวสุรินทร์โดยกำเนิด ท่านเกิดเมื่อ พ.ศ. 2431 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 หลวงปู่ท่านได้เคยเล่าถึงเรื่องราวถิ่นกำเนิดตั้งแต่ช่วงสมัยเมื่อ 100 กว่าปีมาแล้ว ในเรื่องนี้พระราชวรคุณ (สมศักดิ์ ปฺณฑิโต) ได้เรียบเรียงบันทึกไว้
เอกสารอ้างอิง
หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดสุรินทร์. (2566). วัดบูรพาราม สืบค้นจาก https://mocbackend.m-culture.go.th/province/ewt/surin/ewt_news.php?nid=3038&filename=index
เฉลิมเกียรติ กิจตระกูลรัตน์. (2552). พิพิธภัณฑ์กัมมัฏฐาน-อัฐิธาตุ วัดบูรพาราม. สืบค้นจาก https://db.sac.or.th/museum/museum-detail/947
